Sevgi və mübarizə ilə dəyişən tale... -  Fuad Biləsuvarlı yazır

Bu yazı, autizmli övladı olan bir ananın 17 illik mübarizəsini, yaşadığı çətinlikləri və qazandığı nailiyyətləri əks etdirir. Almara Məlikova bu müddət ərzində öz təcrübələrini, qarşılaşdığı maneələri və əldə etdiyi nəticələri bizlə bölüşür. Onun hekayəsi yüzlərlə valideyn üçün bir işıq, motivasiya və mübarizə aparmaq üçün stimul ola bilər.

Almara xanım inanır ki, onun yaşadığı təcrübə valideynlərə mühüm dərs ola bilər: övladlarını vaxtında reabilitasiyaya yönləndirmək, onların cəmiyyətə adaptasiya prosesini gecikdirməmək və bu çətin yolda heç zaman ümidini itirməmək.

*Hüseynin dünyaya gəlişi və ilk şübhələr*

Almara Məlikova 1978-ci ildə Ağdamda dünyaya göz açıb. Xoşbəxt bir ailədə böyüyən Almara xanımın atası hərbçi, anası isə fransız dili müəllimi olub. Qarabağ müharibəsi nəticəsində ailəsi ilə birgə Bakıya köçüb və burada təhsilini davam etdirib. Bakı Xarici Dillər Universitetində ispan dili üzrə tərcüməçi ixtisasını seçib və sevdiyi peşəni davam etdirib.

17 il əvvəl onun üçüncü övladı Hüseyn dünyaya gəldi. İlk dəfə onu qucağına alanda Almara xanımın ürəyindən keçən fikirlər bunlar idi: _"Necə yaraşıqlı, necə nur saçan bir uşaqdır! İnşallah, çox gözəl bir gələcəyi olacaq."_ Hüseynin gözlərində bir işıq, bir ümid vardı. Amma zaman keçdikcə onun inkişafında bəzi fərqliliklər hiss olunmağa başladı.

Daha əvvəl iki övlad böyütdüyü üçün Almara xanım normal inkişaf mərhələlərini bilirdi. Hüseyn isə adı çağırıldıqda reaksiya vermirdi, ağrıya həssaslığı az idi, saatlarla eyni hərəkətləri təkrarlayır, qeyri-adi səslər çıxarırdı.

1 yaşına yaxın olduğu dövrdə diqqət çəkən xüsusiyyətlər bunlar idi:
- Göz təması yox idi.
- İnsanlara xüsusi maraq göstərmirdi.
- Anasını və atasını seçmirdi.
- Saatlarla eyni hərəkətləri edirdi.
- Fırlanan əşyalara marağı böyük idi.
- Acı və şirin dadları ayırd edə bilmirdi.

Hüseyn çox gözəl və nur saçan bir uşaq idi, ona görə də Almara xanım bu fərqliliklərin ciddi bir problem olmasını qəbul etməkdə çətinlik çəkirdi.

*Diaqnozla qarşılaşma və mübarizənin başlanğıcı*

Hüseynin fərqli davranışları ailədə tibb sahəsində çalışan insanlar tərəfindən də müşahidə edildi. Almara xanımın bacıları - Şəlalə xanım (tanınmış neyropsixoloq, professor) və Lamiyə xanım (psixoloq-psixoterapevt) - Hüseynin davranışlarını izləyərək autizmin mümkün olduğunu bildirdilər. Lakin Almara xanım bu diaqnozu qəbul etmək istəmirdi. Düşünürdü ki, bu sadəcə bir inkişaf gecikməsidir və zamanla düzələcək.

Bir müddət sonra həkimlər də autizm diaqnozunu təsdiqlədi. Bu xəbər Almara xanımı dərindən sarsıtdı. İnternetdən autizm haqqında araşdırmalar apararaq, böyük yaşlı autizmli insanların videolarını izlədikcə gələcək qorxusu daha da artdı. O an anladı ki, əgər diaqnoz doğrudursa və ağırdırsa, Hüseyn ömür boyu ona ehtiyac duyacaq.

*Müalicə və ümid axtarışı*

Hüseynin atası ilə birlikdə onlar xarici ölkələrdə müxtəlif müalicə metodları axtarmağa başladılar. 5 yaşına qədər Hüseyn üçün 31 müalicə metodundan 18-i sınandı. Bu müddət ərzində müxtəlif terapiyalar, xüsusi pəhrizlər, duyusal bütünləmə və digər üsullardan istifadə edildi. Delfin terapiyasından maqnit müalicəsinə qədər geniş metodlar tətbiq edildi.

Bütün bu cəhdlər Hüseyn üçün kiçik də olsa irəliləyişlər gətirirdi. Amma bu yolun asan olmayacağını anlamışdılar. Ən çətin hissəsi isə bir valideyn olaraq bu diaqnozu tam qəbul etmək idi.

Hüseynin nitqini inkişaf etdirmək üçün Türkiyədə yeni bir terapiya üsulu tapıldı. Bu metod, onun həyatını dəyişdi. 23 gün davam edən intensiv terapiyadan sonra Hüseyn ilk dəfə danışdı: _"Merhaba, anne, nasılsın?"_ Bu an, Almara xanım üçün əsl möcüzə idi.

*Mübarizədən qələbəyə*

Almara xanımın qarşısında iki yol var idi: bu metodu Azərbaycana gətirmək və ya ömür boyu həmin ölkədə qalmaq. O, birinci yolu seçdi və terapiya metodlarını ölkəmizə gətirdi. Hüseynin təlimləri burada davam etdirildi və nəticələr özünü göstərməyə başladı.

Nitqi açıldıqdan sonra Hüseynin digər istedadları da üzə çıxmağa başladı. Plastilindən heykəltəraşlıq bacarığı, rəssamlığa olan marağı və musiqiyə qarşı duyarlılığı ortaya çıxdı. O, piano dərslərinə başladı və bir neçə dəfə beynəlxalq yarışlarda laureat oldu. Hətta Yunanıstanda ölkəmizi təmsil etməyə dəvət aldı.

*Hüseynin ilhamverici yolu*

Bu uğurlar Almara xanımı yeni bir missiyaya yönəltdi. O, psixologiya üzrə yenidən təhsil aldı, autizm və reabilitasiya metodlarını öyrənərək Azərbaycana gətirdi. Hüseynin potensialını üzə çıxarmaq və digər ailələrə dəstək olmaq üçün reabilitasiya mərkəzi qurdu. Bu mərkəzdə autizmli uşaqlar cəmiyyətə adaptasiya olunur, sosiallaşır və yeni bacarıqlar əldə edirlər.

Hüseynin bacısı və qardaşı kiçik yaşlarından böyük məsuliyyət hissi ilə böyüdülər. Onlar ona bir valideyn kimi qayğı göstərir və daim dəstək olurlar. Almara xanımın anası və bacıları da ona bu yolda təsəlli və güc veriblər.

*Nəticə: Ümid və inam*

Bu hekayə sübut edir ki, autizm bir maneə deyil – doğru metodlar və sevgi ilə hər şey mümkündür. Almara xanım, autizmli uşaqların ailələrinin tək olmadığını göstərir və onlara ümid verir.

_"Hər bir valideyn övladına inanmalı və onun potensialını üzə çıxarmaq üçün mübarizə aparmalıdır."_

Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI, AYB üzvü, AJB üzvü, Prezident mükafatçısı.