Elxan Qasımovun kino irsi...-   Fuad Biləsuvarlı yazır

       ELXAN QASIMOV - 80

Adı həmişə Azərbaycan kinosu ilə yanaşı çəkilən sənətkarlarımızdan biri var idi.
Onu xalq olaraq sevirdik və sənətinə böyük hörmət bəsləyirdik.
Peşəkarlığı və sənətkarlığı ilə neçə-neçə gəncə örnək olan Elxan Qasımov!
O təkcə sənətkar kimi yox,  sadə insan kimi də hər kəs tərəfindən sevilirdi.  Şofer Əhməd obrazı ilə tamaşaçıların rəğbətini qazandı.
Yaratdığı obrazlarla Azərbaycan kinosunun inkişafına böyük töhfələr verdi desək, yanılmarıq.
Elxan Qasımov tək oynadığı obrazlarla yox, həm də   rejissor olaraq da yaddaşlarda iz buraxdı. Sübut olaraq Mozalan üçün çəkdiyi sujetləri misal gətirmək olar.
Elxan Qasımovun ömür və sənət yolu heç də hamar olmayıb.
Onun da bir çox sənətkarlar kimi keşməkeşli və çətinliklərlə dolu həyat yolu olub.
Ömür kitabını vərəqlədikcə hər səhifəsində onun özünəməxsus həyatını əks etdirən hekayələr görmək mümkündür.
Ömür və enerjisini sənətinə həsr edirdi.
Səhnədə oynadığı hər bir rolu zamanın sınağından çıxaraq bütün dövrlər üçün əhəmiyyətini qoruyurdu.

Elxan Qasımovun keçdiyi sənət və həyat yoluna birgə nəzər salaq.



Elxan Məmməd oğlu Qasımov 24 aprel 1945-ci ildə Naxçıvan şəhərində dünyaya gəlmişdir. 
1962–1966-cı illərdə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun aktyorluq fakültəsində təhsil almış, daha sonra 1973–1978-ci illərdə Leninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Kino İnstitutunda** rejissorluq üzrə ikinci ali təhsilini tamamlamışdır. 

Elxan Qasımov 1969-cu ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında  fəaliyyət göstərmişdir. O, yalnız aktyor deyil, həm də rejissor kimi bir neçə bədii və sənədli filmin müəllifi olmuşdur. Onun ən məşhur rollarından biri "Əhməd haradadır?" (1963) filmində canlandırdığı Şofer Əhməd obrazıdır ki, bu rol onun sənətində xüsusi yer tutur. 
Oynadığı rollar və rejissorluq etdiyi filmlər arasında "Axırıncı aşırım" (1971), "Qatır Məmməd" (1974), "İstintaq" (1979), "Köhnə bərə" (1984) və "Biz Qayıdacağıq" (2007)** kimi əsərlər Azərbaycan kino tarixində mühüm iz qoymuşdur. 

Elxan Qasımovun yaratdığı obrazlar içərisində Şofer Əhməd xüsusilə sevilir. Bu obrazla Elxan Qasımov Azərbaycan kinosunun tarixinə çevrildi. Şofer Əhməd sadə kəndlidən tutmuş, varlı şəhərliyə qədər hər kəsin sevimlisinə çevrilərək tamaşaçıların qəlbində dərin iz qoydu.

"Əhməd haradadır?" filmində canlandırılan Şofer Əhməd obrazı kənddən şəhərə işləməyə gələn gənc oğlanın həyatını əks etdirir. Onun sevgi macəraları, dostları ilə əyləncələri filmin əsas xəttini təşkil edir. 

Elxan Qasımov bu rolu son dərəcə inandırıcı oynayıb. Tamaşaçılar Şofer Əhmədi sadəcə bir kino obrazı kimi deyil, real bir insan kimi qəbul edirdilər—onu doğmaları, əzizləri kimi görürdülər. 

Filmdə Yaşıl Teatrdakı rəqs səhnələri Şofer Əhmədin xarakterini daha da zənginləşdirir. Bu obraz uzun illər məşhurluğunu və aktuallığını qoruyub saxladı. 

Elxan Qasımovun rejissorluq fəaliyyəti Azərbaycan kinosuna yeni və orijinal ideyalar qazandırdı. Onun çəkdiyi bədii və sənədli filmlər tamaşaçıların yaddaşında dərin izlər buraxıb. Hər bir əsərində sosial problemlərin görünməyən tərəflərinə işıq salır və bu məsələləri diqqət mərkəzinə gətirirdi. 

"Mozalan" satirik süjetləri ilə o, insanlara təbəssüm bəxş etməklə yanaşı, cəmiyyətin çatışmazlıqlarını güzgü kimi əks etdirirdi. Bu yanaşma onun rejissorluq üslubunun yüksək dinamikliyindən xəbər verir və onu Azərbaycan kino sənətinin ən seçilən şəxsiyyətlərindən birinə çevirir. 

Elxan Qasımov şəxsi həyatında da mühüm dəyərlər daşıyırdı. İntizar adlı xanımla ailə quraraq iki övladı—Kəmalə və Samir dünyaya gəlib. Təəssüf ki, oğlu Samirin vəfatı Elxan Qasımov üçün ağır bir sınaq oldu. Bununla belə, ailə dəyərlərini öz sənətinə əks etdirərək tamaşaçılarına səmimi və mənəvi zəngin bir dünya təqdim etməyi bacardı. 

Elxan Qasımovun yaradıcılığı bəşəri duyğuları və həyatın mürəkkəb qatlarını əks etdirən güzgü rolunu oynayırdı. Onun filmləri və yaratdığı personajlar təkcə bir dövrün salnaməsi deyil, insan təbiətinin sirlərini üzə çıxaran dəyərli bir məktəb idi. 

Bu gün Elxan Qasımovun adı Azərbaycan kino tarixində qızıl hərflərlə əbədiləşdirilib. Onun sənəti bir ekran əsərindən daha artıqdır—bir xalqın ruhunun ifadəsidir. Təkrarsız yaradıcılığı gələcək nəsillərə ilham verməyə davam edir. 

P.S. Elxan Qasımovun 80-ci ildönümü onun sənət yolunu və həyat irsini xatırlamaqla yanaşı, bu mirası gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün əlamətdar bir fürsətdir. Onun həyatı və yaradıcılığı göstərir ki, sənət sadəcə bir ifadə vasitəsi deyil, insanlıq üçün ilhamverici bir işıqdır. 

O bu gün də özünün ucaltdığı zirvədə yaşayır. Yaratdığı rolları ilə bərabər o heç bir zaman unudulmayacaq. Onun kino sənəti üçün göstərdiyi töhfələr gələcək nəsillərə dəyərli bir irs kimi ötürüləcək.

Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI, AYB üzvü, AJB üzvü, Prezident mükafatçısı.